Ξύπνα ...Λάζαρε!

"τα κάλαντα του Λαζάρου από το χθες στο σήμερα"

(έγραψαν: Κατερίνα, Ελένη, Παρασκευή, Γεωργία-Άννα)

Τουρκοκρατία
Τα κάλαντα του Λαζάρου είναι ένα έθιμο που χρονολογείται από την Τουρκοκρατία και γίνεται μόνο από τα κορίτσια τα λεγόμενα λαζαρίνες. Στα χρόνια της σκλαβιάς οι γυναίκες δεν  έβγαιναν από το σπίτι γιατί υπήρχε ο φόβος της αρπαγής από τους Τούρκους και αυτή η μέρα ήτανε για αυτές κάτι σαν "νυφοδιάλεγμα" από τους άντρες. Παλιά τα κάλαντα του Λαζάρου αναφέρονταν σε διάφορες εκδηλώσεις της ζωής όπως ο έρωτας η ξενιτιά κ α

τα τελευταία χρόνια...
...τα κάλαντα του Λαζάρου τραγουδιούνται από νεαρά κορίτσια που κρατώντας στα χέρια τους στολισμένο καλάθι με λουλούδια πηγαίνουν σε όλα τα σπίτια του χωριού και οι νοικοκυρές τα φιλεύουν αυγά και χρήματα Αυτά τα αυγά θα τα βάψουν την Μεγάλη Πέμπτη κόκκινα. Τα λουλούδια στο καλάθι συμβολίζουν την έναρξη της άνοιξης και φέτος [2020] αυτό το έθιμο δεν θα πραγματοποιηθεί.

από τόπο σε τόπο...
Στην Ήπειρο οι κτηνοτρόφοι εκείνη  την ημέρα χτυπούσαν μεγάλα κουδούνια. Στην Στερεά, Μακεδονία και Θράκη για Λάζαρο τα κορίτσια κρατούσαν ένα ξύλινο κόπανο και τον έντυναν με κουρέλια σαν μωρό .Στην Σκύρο έβαζαν σε μια τρυπητή κουτάλα μαργαρίτες και ένα κόκκινο γαρίφαλο,με αυτόν τον τρόπο σχημάτιζαν ένα πρόσωπο .Στην συνέχεια έδεναν επάνω της και ένα ξύλο για σώμα και το έντυναν.Στην Κω ντύνουν ένα παιδί με σεντόνι και το στολίζουν με κίτρινα λουλούδια.

Στη Θεσσαλία....
...έχουν το έθιμο να στολίζουν καλάθια με λουλούδια ή το λαζαρόξυλο. Σε κάποια χωριά του κάμπου μαζί με τις Λαζαρίνες  ήταν  και ένα αγόρι που το ονόμαζαν '΄σκυλομάγκο΄. Αυτό το αγόρι συνόδευε τα κορίτσια και τα προστάτευε από τα σκυλιά.

Στο Πέτρινο Καρδίτσας...
...πηγαίνανε για τραγούδι ανήμερα του Λαζάρου,Σάββατο πρωί.Την Παρασκευή το απόγευμα μαζευονταν τα κορίτσια στα σπίτια παρέες παρέες και μάζευαν λουλούδια για να στολίσουν τα καλάθια τους.Τα λουλούδια που μάζευαν ήταν πασχαλιές, τριαντάφυλλα, βιολέτες ανάλογα πότε ήταν το Πάσχα.Μετά καθόταν στο σπίτι ενός κοριτσιού και άρχιζαν να στολίζουν τα καλάθια τους με τη βοήθεια των μαμάδων τους ή των γιαγιάδων τους.Πρώτα έπαιρναν τα λουλούδια και τα έκαναν μικρά μπουκετάκια ή βαντάκια τα λέγανε τότε.Έπειτα τα δένανε με σπάγκο γύρω γύρω από το καλάθι μέχρι να γεμίσει να είναι όμορφο και στο τέλος στολίζανε και τα χερούλια.Στον πάτο από κάθε καλάθι βάζανε λίγα λουλούδια και ένα αυγό για να μην είναι άδειο και το κρέμαγαν κάπου ψηλά όπου το έπαιρναν το πρωί και ξεκίναγαν για τραγούδι.Τα κορίτσια που πήγαιναν να τραγουδήσουν ήταν συνήθως από 2 εώς 4 μαζί και ήταν πολύ καλές φίλες ή κοντινοί συγγενείς. Πήγαιναν για τραγούδι σε όλα τα σπίτια του χωριού εκτός από αυτά που είχαν πένθος.Σε κάθε σπίτι λέγανε και το ανάλογο τραγούδι άλλο για τον παπά ,άλλο για τον δάσκαλο,άλλο αν είχαν κόρη ή γιό της παντρειάς,άλλο αν είχαν αρραβωνιασμένο ζευγάρι,άλλο για τον νοικοκύρη του σπιτιού και άλλο αν είχαν μωρό.Το τραγούδι για το μωρό έλεγε: ένα μικρό μικρούτσικο μικρό στην σαρμανίτσα ένα το έχει η μάνα του ένα και χαϊδεμένο στα τάχτια τάχτια το κρατεί και στα κανάλια παίζει [...] Φυσικά όλα τα κορίτσια κρατάγανε και από ένα λαζαρόξυλο που το έφτιαχνε ο μπαμπάς τους ή ο παππούς τους για να διώχνουν τα σκυλιά.Οι νοικοκυρές έδιναν στα κορίτσια αυγά,καραμέλες, σοκολατάκια και χρήματα ότι είχε ο καθένας.
Αφού τελείωναν το τραγούδι απ'όλο το χωριό κάθονταν τα κορίτσια σε ένα σπίτι και μετρούσανε τι μάζεψε η κάθε μια.Το απόγευμα ξεστολίζανε το καλάθι και έπαιρναν τα λουλούδια και τα πετούσαν στο ποτάμι και λέγανε: και του χρόνου με υγεία.

Στη Μητρόπολη Καρδίτσας...

...Μια μέρα πριν, τα κορίτσια του χωριού πήγαιναν στα σπίτια από της φίλες τους και κανονίζανε τις παρέες, την ώρα και τον τόπο συναντήσεις. Οι παρέες είχαν μέλη κυρίως από το οικογενειακό περιβάλλον ας πούμε πηγαιναν μαζί ξαδέρφια αδέρφια και φυσικά φιλενάδες.Μάζευαν διαφορά λουλούδια π. χ παπαρούνες, τριαντάφυλλα, πασχαλιές, το περιβόητο λουλούδι Λάζαρο (το οποίο έχει πάρει την ονομασία του Λάζαρο διότι βγαίνει παραμονή του Λάζαρου) και λαγουδάκια. Το απόγευμα τα κορίτσια μαζεύονταν παρέες παρέες στα σπίτια από τις φίλες τους και με χαρά στόλιζαν τα καλαθάκια τους επίσης τα άφηναν έξω όλο το βράδυ γιατί ήταν το κατάλληλο μέρος για τα λουλούδια και το πρωί πριν μαζευτούν για τραγούδι έβαζαν στον πάτο του καλαθιού πασχάλια και 1 αυγό για να ξεκινήσουν με τύχη.
Όταν πηγαίνουμε να τραγουδήσουμε κρατάμε και ένα λαζαρόξυλο. Το λαζαρόξυλο τα παλιά τα χρόνια το κρατούσε ένα αγόρι για να διώχνει τα σκυλιά και να προστατεύει τις λαζαρίνες.
Σε κάθε σπίτι όπου χτυπούσαν την πόρτα και ακούγοντας τις χαρούμενες παιδικές φωνές λέγανε τα κορίτσια "Να τα πούμε;;" φυσικά οι νοικοκυρές του σπιτιού λέγανε ναι και ακούγανε το τραγούδι "ΞΎΠΝΑ ΛΑΖΑΡΕ ΚΑΙ ΜΗΝ ΚΟΙΜΆΣΑΙ". Μόλις τελείωναν οι νοικοκυρές έβαζαν στα καλάθια των κοριτσιών σύκα, χαρουπια, αυγά και κάποιοι καραμέλες.
Στα χρόνια της γιαγιάς πήγαιναν οι λαζαρίνες στο σπίτι μιας ανύπαντρης κοπέλας και της πήγαιναν τα υλικα για να φτιάξει λαζαρόπιτα.Η ανύπαντρη κοπελα έπρεπε να την φτιάξει και να ταίσει τις λαζαρίνες.Οι λαζαρίνες τραγουδούσαν: ΨΗΣΕ ΚΟΡΗ ΜΟΥ ΤΗΝ ΠΙΤΑ, ΝΑ ΤΗΝ ΦΑΝΕ ΟΙ ΛΑΖΑΡΙΝΕΣ,ΠΟΥ 'ΧΟΥΝ ΔΡΟΜΟ ΝΑ ΠΕΡΑΣΟΥΝ ΚΑΙ ΓΕΦΥΡΙΑ ΝΑ ΔΙΑΒΟΥΝ.
Όταν τελείωναν το τραγούδι πήγαιναν στο ποτάμι και έριχναν τα λουλούδια.

Φέτος (2020) αυτό το έθιμο δε θα πραγματοποιηθεί.
Του χρόνου, λοιπόν, με υγεία!